Spreekwoorden: spiegels van onze cultuur en geschiedenis

Spreekwoorden zijn vaste uitdrukkingen die overdrachtelijk zijn bedoeld. Iedere taal heeft spreekwoorden. Aan de spreekwoorden van een taal kun je iets van de geschiedenis en de cultuur van een land aflezen. Het is belangrijk dat scholieren, immigranten, allochtonen, vluchtelingen en inburgeraars de betekenis van spreekwoorden leren kennen. Natuurlijk kun je de betekenis van een spreekwoord opzoeken in een woordenboek of in speciale spreekwoordenboeken of op internetsites of in de meer uitgebreide woordenboeken als 'De Dikke van Dale'. Ook bestaan er speciale spreekwoordenboeken. Maar handiger is het om ze zelf te kennen om beter te kunnen communiceren. Ook kun je iets van de cultuur en geschiedenis van een land leren aan de hand van spreekwoorden.

Geld in spreekwoorden

We hebben de nodige spreekwoorden over geld in onze taal. 'Geld maak niet gelukkig', beweren we in Nederland. Dat is een mening die wij als volk over geld hebben. 'Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje', konden wij zeggen, toen de euro nog niet bestond. We kunnen het nog steeds zeggen, maar op een dag zullen kinderen en jongeren geen idee meer hebben wat we daarmee bedoelden. Sterker nog: ze zullen niet meer weten wat een dubbeltje is en wat een kwartje.
Meer spreekwoorden waarin ons betaalmiddel voorkomt, leest u in het artikel spreekwoorden en geld.

De liefde in onze spreekwoordelijke uitdrukkingen

Spreekwoorden over de liefde drukken uit hoe men in onze maatschappij over de hartstocht en passie denken. Of misschien beter gezegd dachten. Want spreekwoorden zijn vaak oude uitdrukkingen. Zij weerspiegelen iets van vroeger.'Liefde maakt blind', zeggen nuchtere mensen. Je kunt immers zo verliefd zijn op iemand dat je helemaal geen oog meer hebt voor hoe iemand werkelijk is.
Dan willen wij liefst hun fouten 'met de mantel der liefde bedekken...' Leergierige mensen klikken op voor meer spreekwoorden over de liefde.

Schoenen in onze overdrachtelijke uitdrukkingen

Heeft u er wel eens bij stil gestaan dat de uitdrukking 'wie de schoen past, trekke hem aan', zo uit het sprookje van Assepoester zou kunnen komen? En de uitdrukking 'zevenmijlslaarzen', aan welk sprookje doet dit spreekwoord u denken? Uit deze voorbeelden blijkt overduidelijk dat spreekwoorden ook iets vertellen over onze cultuur. Deze twee spreekwoorden, zijn voor buitenlanders en kinderen alleen te begrijpen als zij de sprookjes kennen die al generaties lang in onze cultuur worden gelezen en voorgelezen.

En welk schoeisel komt er nog meer voor in spreekwoorden? Kijkt u hier naar klompen, laarzen, sloffen en andere soorten schoeisel in onze spreekwoorden.

De betekenis van spreekwoorden opzoeken

Als u zelf de overdrachtelijke betekenis van een spreekwoord op wilt zoeken, kunt u dat doen door in een wat meer uitgebreid woordenboek te kijken. Een pocket-editie van een Prisma woordenboek is te beknopt. Kijkt u in een woordenboek uit de Koenen-reeks of de (dikke) van Dale. Daarnaast zijn er speciale spreekwoordenboeken. Ook op internet kunt u een korte uitleg van een spreekwoord vinden.