Zangactiviteiten met dementerende ouderen

Zingen kan voor mensen met dementie op allerlei manieren een zinvolle activiteit zijn. Liedjes zingen kan ouderen met dementie, meestal t.g.v. de ziekte van Alzheimer, zowel activeren als ontspannen. De activiteitenbegeleiding kan met schoolliedjes het geheugen prikkelen. Al zingend, maar ook al reminiscerend. Reminisceren middels bijvoorbeeld vaderlandse liederen kan hun geheugen stimuleren: herinneringen aan de Nederlandse geschiedenis kunnen zo boven komen drijven. Bij mensen met dementie kunnen zangactiviteiten niet alleen melodietjes oproepen in hun geheugen maar zij kunnen vaak ook de bijbehorende teksten van de liederen reproduceren. Wat kan er concreet en op welke momenten in de activiteitenprogrammering door het hele jaar heen?

Zingen met ouderen met dementie

Liederen zingen samen met ouderen die aan een vorm van dementie lijden, door bijvoorbeeld Alzheimer, kan zowel een ontspannende als stimulerende activiteit zijn. Reden genoeg dus voor welzijnsmedewerkers, vrijwilligers en mantelzorgers om aandacht te besteden aan het zingen met de mensen die aan het dementeren zijn.

De jaarcyclus in liederen voor mensen met Alzheimer of een andere ziekte die doet dementeren

Door het jaar als het ware in liedjes te volgen helpt u deze mensen bij de tijd te blijven, dat wil zeggen, bij onze tijd. Dat moet niet per se, maar u betrekt hen daarmee weer bij het 'gewone' leven dat ze vroeger, voordat zij aan dementie leden, leefden.

De seizoenen

U herinnert hen al zingend aan de lente, de zomerse natuur, de vallende blaadjes in de herfst en de koude winters van vroeger.
Niet alleen de tijd van het jaar komt zo aan de orde, maar ook de natuurverschijnselen die onze seizoenen markeren, inclusief de bijbehorende gevoelens. De vreugde om de knoppen die weer uitlopen, zonnen op het strand, de herfststormen om het huis horen loeien, het bibberen van kou op de onverwarmde zolders van vroeger... Aan al die (natuur)verschijnselen zijn herinneringen, gevoelens en verhalen verbonden. Ouderen met dementie hebben, of ze nu Alzheimer hebben of vasculaire dementie, vaak een 'sterker' gevoelsleven dan vroeger.

De feesten van het jaar

Ook onze traditionele 'jaarfeesten' als Sinterklaas en Kerst kunnen door middel van het zingen van bekende liederen uit de jonge jaren van deze senioren gevierd worden. Een ook hier geldt uiteraard dat de liederen gevoelens en herinneringen wakker kunnen maken, dat het geheugen gestimuleerd wordt, dat er sprake is van herkenning die de identiteit van deze ouderen kan ondersteunen.

Zangactiviteiten: zingen, luisteren, reminisceren en liedjesquizzen

Als u een zangactiviteit wilt organiseren voor ouderen met een vorm van dementie, dan betekent dat niet per se dat u met hen moet zingen... Al is dat natuurlijk de meest voor de hand liggende activiteit. Uiteraard, u kunt samen met hen, maar ook met een enkeling de liedjes van vroeger zingen, maar u kunt ook:

Een liedjesquiz houden

U vraagt de ouderen bijvoorbeeld om een eerste regel te zingen of de tekst van het begin van het liedje aan te vullen.
Ook kunt u vragen stellen op basis van de inhoud van de liedjes, bijvoorbeeld 'Wanneer was Kortjakje ziek?' De ouderen weten dat meestal wel: 'Midden in de week, maar zondags niet'.

Luisteren naar liederen

Ouderen met bijvoorbeeld Alzheimer kunnen niet altijd meer meezingen. Maar dat wil niet zeggen dat zij geen plezier kunnen ervaren als zij de bekende, vertrouwde melodieën horen en (passief) herkennen. Als er een groepje ouderen is dat zingen kan, kunnen ouderen die dat niet meer kunnen of niet meer doen, in elk geval nog luisteren. Ook kunt u zelf voor een oudere bijvoorbeeld aan zijn of haar bed zingen.Soms is dat zelfs een van de laatste dingen die u voor hen / met hen kunt doen.

Reminisceren aan de hand van liedjes

U kunt met behulp van liederen, ongeacht of dat nu schoolliedjes zijn, kinderliedjes, psalmen of gezangen, sinterklaasliedjes of kerstliederen, ook herinneringen met deze ouderen ophalen. U kunt zo proberen prettige gevoelens en herinneringen bij hen wakker te maken. Maar wees er wel op bedacht dat er ook wel eens minder prettige emoties en herinneringen boven kunnen komen drijven.

Zingen als positieve activiteit voor mensen met dementie

Het is hoe dan ook de bedoeling dat het zingen van liederen met ouderen met een vorm van dementie, een positieve activiteit is.
Ongeacht de vorm waar u het in giet: zingen, luisteren, meedeinen, een liedje raden... De vorm is minder belangrijk dan de mogelijke effecten: prikkelen, zoals dat in vaktermen heet, stimuleren van het geheugen, prettige gevoelens oproepen, ontspanning, afleiding, al deze effecten zijn de moeite waard!