Communiceren met dementerenden via muziek

Ouderen met dementie, veroorzaakt door Alzheimer, vasculaire dementie, Ziekte van Pick of andere ziektes, kunnen tot in een vergevorderd stadium van de ziekte bereikt worden door hen te prikkelen of stimuleren met muziek. Hoe sterk ook hersenfuncties achteruit gegaan zijn, muziek kan worden ingezet om te communiceren. Zij het niet in woorden, maar via emoties en lichaamstaal. Mantelzorgers kunnen zo gemakkelijker communiceren met hun familielid met dementie. Hen prikkelen met muziek, hen helpen ontspannen. De mantelzorger zelf kan ervan genieten, zowel van de muziek als van het contact met hun geliefde die aan Alzheimer lijdt. Sommige hersenfuncties gaan, bij mensen met dementie, namelijk vooruit!

Dementie en muziek

Als de dementie van een oudere in een vergevorderd stadium is, kan het steeds moeilijker worden om met de zieke in contact te komen. Allerlei hersenfuncties zijn immers aangetast: het begrip, het communiceren met woorden, het geheugen... En hoe maakt u dan nog contact?

Muziek als activiteit voor mensen met bijv. Alzheimer

Muziek kan op allerlei manieren worden ingezet om actief te zijn met een persoon die dementeert. Zingen, zowel samen zingen als voor iemand zingen, dansen op muziek of in elk geval meebewegen op lekker ritmische muziek, musiceren al is het maar meeklappen op de maat, luisteren naar muziek als is het misschien geen concertbezoek in de gebruikelijke betekenis van het woord. De teksten van de eerste regels van een bekend schoolliedje aanvullen. Een muziek-dvd bekijken. Meedoen aan een muziekquiz. Muziekinstrumenten bekijken, betasten, de trilling van de klankkast van een gitaar of contrabas ervaren als iemand er zijn hand op legt... Muziek kan op allerlei manieren ingezet worden als een activiteit die tegelijkertijd het contact stimuleert.

Muziek en hersenfuncties

Maar wat maakt muziek nu tot zo'n succesvol middel om contact te maken? Naast het feit dat vrijwel iedereen iets heeft met muziek... Muziek activeert bepaalde 'plekken' in de hersenen. Muziek prikkelt tot in een vergevorderd stadium van een vorm van dementie, veroorzaakt door Alzheimer of een andere ziekte, meerdere hersengebieden. O.a. de kleine hersenen, de hersenstam en de amygdala.

Emoties opgeroepen door muziek

De amygdala vormt het geheugen van de menselijke emoties. Daardoor raakt muziek aan emoties: het kan allerlei gevoelens oproepen bij mensen. Met name de vier basisemoties: blij, bedroefd, boos en bang, waarbij u natuurlijk uit bent op positieve emoties! En dat geldt uiteraard voor alle partijen: zowel de persoon met dementie als de mantelzorger als vakkrachten kunnen deze emoties ervaren.

Muziek en taal

Omdat muziek ook raakt aan ons taalcentrum, kan muziek ook taal stimuleren. Terwijl een oudere met dementie al heel moeilijk spreekt omdat hij of zij afatisch aan het worden is door bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer, kan dezelfde persoon soms nog wel een liedje meezingen. Ook zo komt er communicatie op gang in de vorm van contact, in de vorm van samen kunnen zingen!

Geheugen en muziek

Kent u dat? U hoort 's morgens een liedje en u raakt het de hele dag niet meer kwijt? Muziek blijft lang hangen in ons geheugen. Zowel in het kortetermijngeheugen als in het langetermijngeheugen. Dat geldt voor ziek en gezond, voor jong en oud! Dat betekent dat liedjes, een lijflied, een tv-tune onze herinneringen stimuleren. Ook als het geheugen door dementie door bijvoorbeeld Parkinson, is aangetast.
Muziek en reminiscentie (het bewust ophalen van positieve herinneringen) gaan dan ook hand in hand.

Herkenbare muziek

Extra veel effect kunt u sorteren als u bekende, vertrouwde muziek in zet. Het is dan ook alleszins de moeite waard om te achterhalen welke muziek de betreffende persoon mooi vond. Aan welk lied heeft hij of zij een warme herinnering? Wat galmde die oudere heer met dementie onder de douche? Welk bandje speelde er op zijn bruiloft? Als een familielid van u opgenomen wordt in een zorgcentrum of verpleeghuis of een dagopvang bezoekt, geef dan zijn of haar persoonlijke muziek top tien mee, op papier of cd... En wees moedig genoeg om aan iemands bed te zingen. Pak iemands hand, zing of neurie en 'communiceer' uw liefde, uw betrokkenheid, uw zorgzaamheid!