Zintuigen stimuleren bij dementerende ouderen

Mensen met dementie, veroorzaakt door Alzheimer of een andere ziekte, zijn beter te activeren door alle zintuigen in te zetten bij activiteiten en contacten. Geuren roepen vroege herinneringen terug in het geheugen. Een prikkelende smaak kan iemand extra doen genieten. Veel mensen die aan dementie lijden, zijn oud: zicht en gehoor gaan achteruit. Een bril, een gehoorapparaat, het helpt, maar is het genoeg? Hoe meer zintuigen er worden ingezet des te groter de kans op activering, beleving, herinneringen en gevoelens. Hoe werkt dat?

De zintuigen bij ouderen

Alle zintuigen gaan achteruit! De ogen en de oren uiteraard. Maar ook de neus, de tong en de huid. Respectievelijk het zicht, het gehoor, de reuk, de smaak en het gevoel / de tastzin. Van een slechter gehoor en slechter zicht zijn we ons over het algemeen bewust. Maar mensen gaan als ze ouder worden ook minder goed ruiken, proeven en zelfs minder goed voelen!

Zintuigen en hulpmiddelen

Als onze ogen achteruit gaan, kunnen we een bril opzetten. Dat helpt scherper te zien. Maar niet bij alle achteruitgang van de ogen is een bril een oplossing. Als we slechter gaan horen, kunnen we een gehoorapparaat gebruiken. Maar de ervaring heeft geleerd dat het ook met een gehoorapparaat behelpen blijft. In een rumoerige ruimte, kunnen mensen die een gehoorapparaat hebben, vaak toch niet goed horen. Te veel 'ruis', uit allerlei richtingen. We hebben echter geen hulpmiddel voor onze neus... of onze tong of de gevoeligheid van onze huid... Dus wat te doen?

Zintuigen en ouderen met Alzheimer

Dat de achteruitgang van de zintuiglijke waarneming naar is, geldt voor alle ouderen, maar misschien nog meer voor ouderen ei dementeren en daardoor afhankelijker zijn. Afhankelijker van de oplettendheid van de mensen om hem heen. Verzorgenden die zorgen dat de ouderen hun bril op zetten en dat de brilglazen schoon zijn. Activiteitenbegeleiders die opletten dat ze hun gehoorapparaat in hebben. Zorgmedewerkers of een liefhebbende partner die op tijd het batterijtje van het hoorapparaat vervangen. Vrijwilligers die weten hoe je een gehoorapparaat wat 'harder' zet. Maar wat te doen met minder kunnen ruiken, proeven, voelen?

Ruiken

Dat mensen geuren goed waarnemen is belangrijk. En niet alleen omdat ruiken en proeven samen hangen. Geuren roepen herinneringen op aan een lang vervlogen verleden. De vroegste herinneringen zijn gekoppeld aan vroege ervaringen. Goed kunnen ruiken hangt ook samen met meer kunnen genieten. En dat kunnen ouderen die dementeren t.g.v. bijvoorbeeld Alzheimer, Parkinson of vasculaire dementie goed gebruiken!

Geuren inzetten bij activiteiten
Het is belangrijk om bij het uitvoeren van activiteiten ook het zintuig reuk te benutten. Dus zorg dat er iets te ruiken (en te genieten) valt: de geur van vers gezette koffie, van warme appeltaart, van hete anijsmelk...

De eigenschappen van de geuren

Kies voor sterke, krachtige geuren: wat ruikt er sterk? Denk aan anijs of een sterke parfum. Wees niet te zuinig: niet een druppeltje eau de cologne, maar een scheutje. Breng de geur dichterbij: laat desnoods eerst maar ruiken aan de vers gemalen koffiebonen met de neus erboven en zet de koffie daarna. Let wel op dat het hygiënisch is! Maak het warm: warm brood, liefst vers gebakken, geurt sterker dan afgekoeld brood. Eten net uit de koelkast heeft al helemaal weinig geur. Suggereer: herinner mensen aan de geur van iets, praat erover met 'smaak', met enthousiame. Suggestieve opmerkingen hebben kracht.

Proeven

Als mensen minder goed proeven, dan komt dat vaak ook omdat zij minder goed kunnen ruiken. Denk maar aan uw eigen ervaringen als u verkouden bent. Als uw neus zit verstopt, smaakt alles minder lekker. U proeft minder goed. Dat dat het geval is bij ouderen met dementie, kunt u zien aan het feit dat zij geneigd zijn een extra schepje suiker te nemen. Of flink met het zoutvaatje te strooien... Soms is dat echter ook omdat zij vergeten zijn dat zij al kruiden toevoegden aan het eten!

Proeven inzetten bij activiteiten

Ook bij activiteiten (naast het eten) kunt u het zintuig smaak extra aandacht geven. Praat over smaken. Kies een traktatie bewust.
Biedt niet alleen koffie of thee aan, maar denk ook eens aan anijsmelk of chocolademelk. Niet altijd hetzelfde chocolaatje... Probeer eens chocola met pepermunt. Bij het sapje een stukje worst met een meer uitgesproken smaak. Een haringhapje als het de tijd is van de nieuwe haring. Zure haring of zoute? Experimenteer, daag uit, probeer. Maar zorg bij cliënten met bijvoorbeeld Alzheimer wel ook voor 'gewoon' voor de cliënt die vooral iets vertrouwds wil waarvan hij zich herinnert dat hij het lekker vond.

Sterke smaken

De kracht van een gerecht, van een smaak, kan meer of minder sterk zijn. Subtiele smaakverschillen vallen weg door de achteruitgang van neus en tong. Kies dus voor sterke, krachtige smaken of geef wat meer, als het voor de gezondheid van de mensen tenminste geen kwaad kan. Dubbel zoute drop, tja, niet zo goed voor de bloeddruk. Extra suiker: niet goed voor tanden en de lijn... Maar een enkele keer? Of kies voor extra kruidig: peper, kerrie, paprika. Maar let wel op of mensen er van houden of gehouden hebben.

Geur en smaak voor ouderen met dementie

Ook hier geldt uiteraard dat ouderen die aan het dementeren, meestal omdat zij Alzheimer hebben, extra afhankelijk zijn van wat hen wordt aangeboden door familie, vrienden en verzorgers. Wees oplettend en attent. Als mantelzorger weet u wellicht wat uw partner, vader of moeder lekker vond. Attendeer de verzorging daarop. Neem verse aardbeien mee. Ga samen een ijsje eten. Creëer extra kansen op genot!

Lekker in de mond, maakt de stemming gezond!