Dementie: omgang met en activiteiten voor demente ouderen

Dementie is het gevolg van een aantal ernstige ziekten waarbij de hersenen steeds meer worden aangetast. In het begin gaat vooral het geheugen achteruit. Voor patiënt en mantelzorgers zeer ingrijpend. Toch zijn er mogelijkheden tot contact met ouderen die lijden aan dementie t.g.v. bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. Ook is het haalbaar om zinvolle, prettige activiteiten te ondernemen, mits ze goed worden afgestemd op de persoon met dementie. Daarom voor mantelzorgers, vrijwilligers, welzijnsmedewerkers en verzorgenden tips en informatie.

Het contact en gesprek met bejaarden met dementie

Hoewel het contact maken met mensen die dementeren soms moeilijk is, zijn er goede mogelijkheden om op een positieve manier dat contact te leggen, als u daarbij de tips gebruikt uit het artikel ‘Contact leggen met ouderen met dementie’. Zo is bijvoorbeeld de tijd ervoor nemen erg belangrijk.

Als u het contact tot stand gebracht heeft, kunt u best een gesprek met de bejaarde met een vorm van dementie aangaan.
Het geheugen van alle patiënten met dementie, of dat nu Alzheimer is of vasculaire dementie, gaat achteruit. Zomaar vragen stellen kan een cliënt die aan het dementeren is, confronteren met het niet meer kunnen onthouden van allerlei dingen. Door gebruik te maken van de tips uit het artikel ‘Open, gesloten of suggestieve vragen’, kunt u dat risico beperken.

Het geheugen en de herinneringen

Nu u weet welke soorten vragen er zijn en wanneer u welk soort vragen het best kunt stellen aan senioren met hersenbeschadigingen die door dementie veroorzaakt zijn, kan het handig zijn om een lijst met onderwerpen bij de hand te hebben, waarover u met hen in gesprek kunt gaan. Ook thema's die gevoelig liggen of die u beter kunt vermijden worden genoemd in dit overzicht met onderwerpen. Er zijn nog voldoende onderwerpen om over te spreken en te vertellen.

Senioren met dementie herinneren zich gebeurtenissen en belevenissen uit hun jeugd beter dan net opgedane ervaringen of pas gehoorde informatie. Het kan voor deze cliënten prettig zijn om die positieve herinneringen samen op te halen. Waarom dat zo is, leest u in het stuk ‘Waarom herinneringen ophalen (reminisceren) bij dementie’. Reminisceren is hiervoor de vakterm die activiteitenbegeleiders gebruiken.

Hoe u dat ophalen van jeugdervaringen succesvol en plezierig kunt maken, leest u in de informatie uit het artikel:
‘Hoe herinneringen ophalen (reminisceren) met mensen met dementie’. Als u deze tips benut, kunnen beide 'partijen' plezier beleven aan deze activiteit.

Door bewust gebruik te maken van al onze zintuigen (horen, zien, voelen, proeven en ruiken), kunnen we het ophalen van ervaringen van vroeger, levendiger en rijker maken. Meer daarover leest u in het stuk: ‘Herinneringen ophalen met alle zintuigen met mensen met dementie’. U stimuleert tegelijkertijd ook uw eigen zintuiglijke belevenissen.

Voor mensen met een vergevorderde dementie zijn er gelukkig ook mogelijkheden. Een recent, namelijk in 2015, op de markt gekomen technisch hoogstandje, de zogenaamde CRDL, kan ook deze mensen weer plezier doen ervaren. De CRDL kan het contact met deze mensen en hun familie of verzorgers tijdens de activiteit ingrijpend verbeteren! Ontspanning, positieve emoties en tijdelijke terugkeer van de spraak (waarin plotseling weer verteld kan worden over vroeger), zijn 'onbetaalbare', waardevolle reacties.

Het geheugen van mensen met dementie gericht stimuleren

Bij het ophalen van herinneringen kunt u gebruik maken van thema’s en onderwerpen waarvan u vrij zeker weet dat een persoon met dementie, uw partner, cliënt of ouder, in zijn of haar jeugd mee in aanraking zijn gekomen.

Sprookjes en het geheugen

Bijvoorbeeld het thema sprookjes. Mensen met dementie t.g.v. bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer, hebben naar sprookjes geluisterd, bijvoorbeeld op school, of hebben ze voorgelezen aan hun kinderen en kleinkinderen. Tips, informatie en ideeën om over Roodkapje, Hans en Grietje, Assepoester en andere sprookjes in gesprek te gaan vindt u in: ‘Geheugen van mensen met dementie stimuleren door sprookjes voorlezen’. U zult merken dat bijna iedere oudere weet dat sprookjes eindigen met: "En ze leefden nog lang en gelukkig!"

Familiefoto's en herinneringen ophalen

Een ander onderwerp om meer persoonlijk contact te maken met een man of vrouw met bijvoorbeeld Alzheimer, is een fotoboek van de familie van de patiënt. Hoe u dat goed aanpakt, komt u aan de weet door het lezen van het artikel ‘Familiefoto’s bekijken met ouderen met dementie’. U kunt zo samen plezier hebben en soms krijgt u nog nieuwe familieverhalen te horen.

Fotoboek en het geheugen

Wat minder op het individu gericht, maar daardoor weer door meer ouderen met dementie te gebruiken, is het samenstellen van een fotoboek. Tips voor aansprekende onderwerpen en de kwaliteit van foto’s en fotoboek, leest u in het artikel: ‘Fotoboek maken om geheugen bij dementie te stimuleren: tips’. Zo kunt u ook het onderlinge contact tussen de ouderen stimuleren.

Handvaardigheid voor ouderen met dementie

Iets doen met de handen, kan voor sommige ouderen met Alzheimer, vasculaire of fronto-temporale dementie ook prettig zijn. Per slot is niet iedereen een prater. Voor 'doeners', voor slechthorenden onder mensen met dementie, voor diegene onder hen met een taalstoornis als afasie, kan handvaardigheid een goed alternatief zijn. Er zijn verschillende mogelijkheden, mits deze op maat worden gemaakt.

Een daarvan is het inkleuren van kleurplaten. Ook valt te denken aan eenvoudige knutselactiviteiten. U spreekt zo ook uw eigen creatieve vaardigheden aan.

Conclusie

Of u nu een mantelzorger (echtgenoot, familie, vriend, buur of kennis) bent, een welzijnsmedewerker/activiteitenbegeleider of verpleegkundige of vrijwilliger bent, er zijn mogelijkheden genoeg in contacten met ouderen die een ziekte hebben die dementie veroorzaakt. Tips en informatie helpen u daarbij.